‘Prins der Dichters’, zo wordt Joost van den Vondel genoemd. Niemand was zo productief als hij. Treurspelen, hekeldichten, sonnetten, lofdichten, epigrammen, leerdichten, polemieken: alles genres schreef hij. En hij werd ook nog eens heel oud: 91 jaar. Zinnen als ‘Waar werd oprechter trouw dan tussen man en vrouw ter wereld ooit gevonden’ waren ooit bij iedereen bekend.  Maar terwijl andere Nederlandse kunstenaars zoals Rembrandt nationaal en internationaal bij de top gingen horen, is Vondel bijna vergeten. Vroeger stond er nog een afbeelding van Vondel op het briefje van vijf gulden, maar met de invoering van de euro is ook die verdwenen. Zou de commercie Vondel – de grootste schrijver en dichter uit de Nederlandse literatuur – weer populair kunnen maken? Een leuk detail: Vondel zelf was ook ondernemer. Naast zijn werk als schrijver runde hij de winkel ‘Rechtvaerdige Trou’, een kousenwinkel in de Warmoesstraat in Amsterdam. Het is tijd om Vondel weer onder de aandacht te brengen van het grote publiek. Het is tijd voor Vondelmania!

In dit onderzoek probeer je een antwoord te vinden op de volgende vraag:

Op welke manier kun je met humor en/of design Vondel nog populairder maken? Welke producten, gadgets en/of quotes van Joost van den Vondel zou je kunnen inzetten voor een marketingcampagne die Vondel weer helemaal hip and happening maakt? 

Ter voorbereiding op het onderzoek geef je een antwoord op de volgende vragen. Het kan zijn dat je nog niet alles kunt beantwoorden. Probeer zo volledig mogelijk te zijn.

Vragen:

1. In een onderzoeksvraag staan begrippen die belangrijk zijn. Als je onderzoek doet, moet je deze operationaliseren. Dat betekent dat je gaat beschrijven hoe je die begrippen moet interpreteren, wat je precies bedoelt met deze begrippen. In deze onderzoeksvraag staat bijvoorbeeld hip and happening. Zo’n begrip moet je toelichten. Wat bedoel je met hip and happening?
   1. Welke begrippen in jouw onderzoeksvraag zijn belangrijk?
   2. Verduidelijk de begrippen door ze toe te beschrijven, toe te lichten en te definiëren.
2. Als je vraag goed leest, zie je dat je een aantal stappen zal moeten zetten om de vraag te kunnen beantwoorden. Maak een schema van de stappen die je denkt dat je moet zetten om deze vraag te beantwoorden.
3. Nog voor je een onderzoek echt gaat uitvoeren, heb je meestal wel een idee wat de uitkomst van het onderzoek zal zijn (de hypothese). Wat denk je dat het antwoord op deze vraag zou kunnen zijn?

Afronding Onderzoeksvraag:

Document waar vraag 1, 2 en 3 beantwoord zijn.

Domenique Himmelsbach-de Vries en Tabo Goudswaard ontwierpen de Wilders Webwinkel waar onder andere het kunstwerk Mens, doe eens normaal werd verkocht. Ook verkochten ze buttons, t-shirts en dekbedovertrekken et cetera met een afbeelding van Wilders erop. Het was zowel een ludieke actie als reactie op kunstbezuinigingen. Later in dit onderzoek (bron 4) lees je meer over dit kunstwerk.

Het onderzoek dat jullie doen resulteert in een artistieke en kunstzinnige uiting: een scène, lied, dans, kunstwerk, film, kunstzinnige interventie, installatie. Hierna volgt een beschrijving met richtlijnen van wat jullie gaan maken.

Vijf tot tien met humor vormgeven objecten die in een museumwinkel zouden kunnen liggen en gebaseerd zijn op het werk en leven van Joost van den Vondel.

Je werkt in totaal 8 lesuren aan dit onderzoek. Sommige delen maak je individueel, sommige onderdelen in een groep. Hieronder een weergave hoe het tijdspad er uit kan zien.

*Onderzoeksvraag + Oriëntatiefase + Inspiratiefase:

Tijd: 3 lesuren

Hoe: individueel

Inleveren: document met verschillende opdrachten

*Zelf aan de slag + Reflectie:

Tijd: 4 lesuren

Hoe: groep

Inleveren: verschillende materiaal, onder andere 

*Beantwoording onderzoeksvraag

Tijd: 1 lesuur 

Hoe: groep

Inleveren: eindtekst of filmpje

Het laatste lesuur kun je inzetten waar dat nodig is.

In de oriëntatiefase ga je je inlezen in het onderwerp. Dit doe je door verschillende bronnen te bestuderen en vragen te beantwoorden. De antwoorden maak je in een gezamenlijk document dat je na afloop inlevert. 

Bron 1: mania

Het woord mania is vooral bekend geworden door de band The Beatles: Beatlemania. Hiermee wordt het gedrag bedoeld dat  jonge tienermeisjes vertoonden tijden de concerten: hysterische gegil. Maar ook nu wordt de term ‘mania’ nog gebruikt, bijvoorbeeld in het artikel over de  Mona Lisa.

Vragen:

1. Wat zijn volgens dit artikel de redenen dat de Mona Lisa zo beroemd is? Schrijf deze op.

2. Jullie gaan Vondel weer populair maken via objecten in een zogenaamde museumwinkel. Wat zijn je eerste gedachten over hoe je dit zou kunnen doen? Schrijf deze op.

Bron 2: tips voor een museumwinkel

Museumwinkels zijn enorm populair, soms zelfs populairder dan het museum zelf. Niet alleen voor de bezoeker zijn de winkels belangrijk, ook voor het museum: het is een bron van inkomsten. Niet zo gek dus dat er allerlei onderzoek is gedaan naar museumwinkels en er ook richtlijnen komen voor wat een goede museumwinkel is.

Vragen:

3. Een van de hoofdstukjes in dit document gaat over ‘producten met een verhaal’. Wat wordt daarmee bedoeld?

4. Ook wordt er gezegd dat objecten niet in het depot moeten liggen, maar in de etalage. Waarom zeggen ze dat?

5. In de richtlijnen staat eigenlijk dat ook een museumwinkel eigenlijk kunst is. Waarom is dat zo?

Bron 3: kritiek op de winkel

Museumwinkels zijn hartstikke leuk, hetzij met smaak en visie ingericht. Volgens Pauline Slot moet je als museumwinkel echter wel uitkijken voor wansmaak. In dit artikel geeft ze voorbeelden van museumwinkels die wat haar betreft de plank hebben misgeslagen. Voor jullie wellicht interessante informatie om straks rekening mee te houden.

Vraag::

6. Welke voorbeelden van wansmaak geeft Slot? Waarom is dat wansmaak volgens haar? Hoe kunnen jullie hier straks rekening mee houden?

Bron 4: Dominique Himmelsbach-de Vries

In 2012 kondigde het kabinet grote bezuinigingen in de kunstwereld aan. Onder andere Geert Wilders gaf aan kunst maar een linkse hobby te vinden. Kunstenaars Dominique Himmelsbach-de Vries en Tabo Goudswaard bedachten een manier om uit deze politieke statement kunst te maken én te verkopen. Een soort museumshop: de Wilders Webwinkel. Een van de belangrijke items in zijn winkel was een nieuwe versie van het spel Mens erger je niet, gebaseerd op een gesprek tussen Wilders en Rutte die tegen elkaar zeiden: ‘Doe eens normaal man’ in de Tweede Kamer en het spel. De webwinkel haalde de krant, in NRC verscheen dit artikel.

Vragen:

7. In dit kunstwerk – de webwinkel – zit humor. Wat veroorzaakt de humor?

8. Welke objecten die deze kunstenaars aanbieden zouden jullie denk je ook kunnen gebruiken voor je winkel? Zou humor passen bij de winkel en objecten die jullie gaan maken?

Bron 5: Banksy’s winkel

Kunst en commercie, een lastige combinatie. Maar het kan dus ook grappig zijn. Kunstenaar Banksy is een kunstenaar die én heel commercieel is én de commercie direct verwerkt in zijn kunst. Nou blijkt dat zijn kunst gebruikt wordt door andere commerciële partijen, voor ansichtkaarten: “Volgens de straatkunstenaar probeert een ‘wenskaartenbedrijf’ beslag te leggen op de naam Banksy. Dat kan hij voorkomen, zo was hem geadviseerd, door zelf artikelen te gaan verkopen. Een juridisch expert bevestigde kort daarna dat hij dit Banksy had aangeraden om het verlies van zijn handelsmerk te beletten,” staat in dit artikel in De Volkskrant.

 Vraag:

9. De winkel van Banksy werkt niet als andere winkels. Beschrijf hoe hij te werk gaat. Is dit een manier die jullie ook kunnen gebruiken in je winkel/actie? Leg je antwoord uit.

Afronding Oriëntatiefase:

Schrijf de antwoorden van vraag 1 t/m 9 onder elkaar in je document. 

In de inspiratiefase doe je inspiratie op voor je eigen maakproces. Wat doen andere kunstenaars, of wat hebben andere kunstenaars te vertellen? Ook nu staan er weer vragen bij elke bron. Noteer de antwoorden op het document waar je in werkt.

Bron 6: wie is Vondel?

Rondom Vondel hangt een zweem van oubolligheid. Belangrijkste reden is steeds dat zijn teksten moeilijk te lezen zijn. Maar wie is Vondel eigenlijk? Dat lees je hier op de site van de Koninklijke Bibliotheek.

Vraag:

10. De tekst bestaat uit 9 paragrafen. Schrijf uit elke paragraaf twee of drie dingen op die belangrijk zijn als je straks objecten wilt ontwerpen die over Vondel gaan. Beschrijf en/of teken je eerste ideeën voor ontwerpen.

Bron 7: maak Vondel weer groots!

Ondanks zijn impopulariteit staan er steeds weer mensen op die vinden dat we Vondel moeten blijven eren. Hoe komt dat toch? In 2008 verscheen er weer een nieuwe biografie over Vondel die hier gerecenseerd wordt.

Vragen:

11. In de biografie komt sterk naar voren dat Vondel een politiek man was: hij stond op voor onrecht, soms met risico voor eigen leven. Hij was dus een kritisch kunstenaar. Waaruit blijkt dat?

12. Als je straks objecten gaat maken, op welke manier zou je dat politieke kunnen verwerken? Al ideeën? Beschrijf of teken ze.

Bron 8:  Vondels hoogtepunten

Vondel schreef veel. Maar wat kun je van zijn gebruiken om objecten van te maken? Daarvoor is het handig om te weten wat zijn belangrijkste teksten zijn. Hier lees je over beroemde citaten van allerlei schrijvers, ook van Vondel.

Vragen:

13. Welke zinnen komen uit de Gijsbrecht en kun je gebruiken? Zijn er nog andere zinnen die je wilt gebruiken? Je kunt ze van deze site overnemen, maar ook zelf mooie citaten zoeken uit de Gijsbrecht. Deze staat op de website van Hoosheducatie bij De bron. Al ideeën hoe jij zijn taal kunt verwerken in ontwerpen? Beschrijf of teken ze.

14. Vroeger kregen leerlingen de Gijsbrecht heel uitgebreid behandeld op school. De wat oudere generatie kent sommige stukken van de Gijsbrecht uit zijn hoofd. Vraag eens om je heen wat zij kennen.

 Bron 9: schrijven zoals Vondel

Je hebt onderzocht wie Vondel was, wat belangrijk is in zijn werk, wat richtlijnen zijn voor een museumwinkel en hoe kunstenaars omgaan met museumwinkels. Nog een bron over Vondel die je kunt gebruiken ter inspiratie. Hoe schreef jij eigenlijk zijn teksten? Lees dat hier in Vondel voor beginners.

Vraag:

15. Hoe kun je dit verwerken tot een product in jullie winkel/actie? Teken of beschrijf het.

16. Verzamel en verwerk alle ideeën die je hebt opgedaan bij de vragen 10, 12, 13 en 15 tot een geheel. Maak bijvoorbeeld een moodboard waarmee je straks aan je groepsgenoten kunt laten zien wat jouw ideeën zijn.

Bron 10: design

Zoals jullie weten zit achter elk product een verhaal. Wat wordt het verhaal van jullie winkel en de producten. Design is hot. Nederlandse ontwerpers zijn inmiddels wereldberoemd en de museumwinkels liggen vol spullen van ontwerpers. Neem eens een kijkje op deze website. Er staan verschillende vormen van design op: fashion, products, communication et cetera.

Vraag:

17. Noem 5 dingen op de site die je interessant, boeiend, bruikbaar vindt.

18. Wat wordt de insteek/thema van jullie winkel/actie en het verhaal achter de producten? Beschrijf wat houw ideeën hierover zijn. Hoe vormen de producten een eenheid?

Bron 11: inrichting van het museum

De inrichting van de winkel of de plek waar de spullen worden verkocht is natuurlijk heel belangrijk. Er zijn winkels die heel gewoon zijn, maar je hebt ook hele bizarre winkels zoals deze museumwinkel.

19. Verzin een plan hoe jullie de spullen aanbieden: wordt het een winkel, een rek waar de spullen aanhangen, een grote bak waar alles inzit, zetten jullie social media in? Lopen jullie met de spullen rond of kiezen jullie een vaste plek? Als het een vaste plek is, waar richten jullie hem in? Maak schetsen of geef een beschrijving.

Afronding Inspiratiefase:

Moodboard met ideeën voor de objecten.Digitaliseer dit (vraag 16).

Beschrijf op welke manier de objecten een geheel kunnen vormen (vraag 18)

Beschrijf wat voor een winkel je in gedachten hebt (vraag 19).

Rond je hier het onderzoek af, maak dan de Eindopdracht. Doe je gewoon het hele onderzoek, ga dan verder naar de volgende fase Zelf aan de slag. Je maakt dan niet de Eindopdracht.

Eindopdracht: Werk twee van je objecten uit en maak een beschrijving voor de verkoopfolder van deze objecten. Fotografeer de objecten zodat ze ook in de folder opgenomen kunnen worden.

In deze fase gaan jullie als groep aan de slag. Je maakt schetsen, repeteert, onderzoekt et cetera. Ofwel: je maakt keuzes. Alles wat jullie doen, documenteer je in het werkdocument. Jullie maken foto’s, filmpjes of korte beschrijvingen van wat jullie doen. Op deze manier leggen jullie het maakproces vast. Maar eerst is het belangrijk om te zien wat jullie afzonderlijke ideeën waren.

Opdracht om informatie uit te wisselen:

1. Jullie hebben afzonderlijk een hypothese geformuleerd, een mogelijk antwoord op de onderzoeksvraag. Lees je hypothese voor elkaar voor.
2. Laat elkaar het moodboad zien en licht toe hoe je tot deze objecten/ideeën bent gekomen.
3. Bespreek de ideeën van iedereen over hoe de objecten samen een verhaal vormen.
4. Bespreek de ideeën die er zijn over de soort winkel.
5. Maak keuzes en ga aan de slag.

Opdracht om de winkel te maken:

Maak samen een concept voor jullie winkel om Vondel weer hot en happening te maken. Beschrijf welke teksten van of informatie over Vondel jullie daarvoor hebben gebruikt als uitgangspunt, wat voor een soort objecten jullie gaan maken, hoe jullie zorgen dat ze een geheel vormen en wat voor een soort winkel past in jullie concept. Verwerk in het concept ook een lijst van materialen die jullie nodig hebben. Neem in het maken van het beeldend werk en de performance de vrijheid om jullie inspiratiemateriaal erin te verwerken en alles te maken zoals jullie willen. Gebruik de onderstaande checklist bij het maken van het concept.

• Met welke techniek gaan jullie aan de slag voor het maken van het werk? Tijdens het maken zijn de volgende zaken belangrijk om op te letten: vorm, compositie, ruimte, licht en kleur. Lees verder ook de bron beeldende kunst. Werken jullie vanuit bestaande materialen en die aanpassen of maken jullie zelf objecten maken van hout, metaal, plastic et cetera.
• Maak duidelijk waarom jullie voor deze objecten hebben gekozen.
• Op welke manier gaan jullie het werk verkopen? Heeft jullie actie/winkel een naam (zoals de winkel van Vondel vroeger ook had)? En nog een belangrijke vraag: gaan jullie geld vragen voor de producten? Wat doen jullie daarna met het geld? Wat hebben jullie nodig qua spullen/kostuums/props voor jullie winkel.

Opdracht om het proces vast te leggen:

Maak minimaal 3 filmpjes (timelabs) waarin te zien is hoe jullie aan het werk zijn met het maken van het beeldend werk en waarin jullie brainstormen over de soort winkel. Op deze manier kun je laten zien hoe jullie vorderingen maken. Deze video’s zijn voor je docent (en de docenten van Hoosh) een duidelijke weergave van jullie proces, hierin kunnen ze jullie voortgang duidelijk zien.9. Maak een eindfilmpje van hoe de winkel eruit ziet en maak foto’s van het beeldend werk.

Afronding Zelf aan de slag:

Lever het concept in.

Lever de 3 timelabs in.

Lever de eindfilm en foto’s in.

Jullie hebben een voorlopige uitvoering gemaakt, een zogenaamde ‘generale repetitie’ van jullie werk. Jullie kunstwerk, winkel, performance, scène, film, lied of dans is af en kan aan het publiek getoond worden. Op de dag van de echte presentatie komen er echter nog docenten van Hoosh om de laatste puntjes op de i te zetten. Beschrijf nu in 200-300 woorden de onderstaande vragen. De docenten van Hoosh moeten weten wanneer ze komen helpen hoe jullie naar je eigen werk kijken. Ook kun je de docenten gericht om hulp vragen.

Vragen:

1. Kijk jullie eindfilm en foto’s gezamenlijk terug. Over welke (artistieke) keuzes die jullie hebben gemaakt zijn jullie heel tevreden? Hoe komt dat?
2. Aan welk deel van het kunstwerk, performance, scène, film, lied of dans zouden jullie nog verder willen werken?
3. De docent van Hoosh komt om jullie verder te helpen. Formuleer drie vragen waar jullie hulp bij zouden willen of beschrijf elementen uit jullie kunstwerk, performance, scène, film, lied of dans waar jullie nog feedback op willen

Afronding Reflectie:

Lever de geschreven tekst van 200-300 woorden waarin de antwoorden op de vragen gegeven worden.

Het onderzoek is gedaan en jullie performance heeft plaatsgevonden. Formuleer hieronder je antwoord op de onderzoeksvraag. Hiervoor maak je gebruik van:

• de hypothesen
• de door jullie gegeven antwoorden op andere vragen in dit document
• met de ervaringen die je hebt opgedaan tijdens het maakproces van het kunstwerk

Je antwoord bestaat uit minimaal 300 en maximaal 400 woorden of uit een filmpje van 2 à 3 minuten.

Onderzoeksvraag:

Op welke manier kun je met humor en/of design Vondel nog populairder maken? Welke producten, gadgets en/of quotes van Joost van den Vondel zou je kunnen inzetten voor een marketingcampagne die Vondel weer helemaal hip and happening maakt? 

Afronding Beantwoording onderzoeksvraag:

Lever de geschreven tekst van 300-400 woorden of een filmpje van 2 à 3 minuten in waarin de antwoorden op de vraag gegeven worden.