Heeft het kasteel waar Gijsbrecht woonde echt bestaan? Vanaf dit bouwwerk keek hij uit over zijn geliefde stad. Samen met zijn vrouw Badeloch nam hij daar het belangrijke besluit zíjn Amsterdam te verlaten. De Kennemers en Waterlanders staken de stad vervolgens in brand en verwoestten alle bouwwerken. Ondanks dat het een feit is dat Gijsbrecht van Amstel écht bestaan moet hebben, was het een raadsel dat er nooit een steen boven kwam drijven. Tot in 1994 de stadsarcheoloog van Amsterdam de resten van het kasteel vond vlakbij het centraal Station. Uiteraard was er niet veel meer van over en werden er nauwelijks voorwerpen aangetroffen. Maar met een beetje fantasie kun je het kasteel tot leven wekken.

In dit onderzoek probeer je een antwoord te vinden op de volgende vraag:

Hoe zouden de opgegraven schatten van het kasteel van de Heren van Amstel eruit hebben kunnen zien als er wel van alles gevonden was én als je je fantasie gebruikt?

Ter voorbereiding op het onderzoek geef je een antwoord op de volgende vragen. Het kan zijn dat je nog niet alles kunt beantwoorden. Probeer zo volledig mogelijk te zijn.

Vragen:

1. In een onderzoeksvraag staan begrippen die belangrijk zijn. Als je onderzoek doet, moet je deze operationaliseren. Dat betekent dat je gaat beschrijven hoe je die begrippen moet interpreteren, wat je precies bedoelt met deze begrippen. In deze onderzoeksvraag staat bijvoorbeeld fantasie. Zo’n begrip moet je toelichten. Wat bedoel je met fantasie en wat zijn schatten?
   1. Welke begrippen in jouw onderzoeksvraag zijn belangrijk?
   2. Verduidelijk de begrippen door ze toe te beschrijven, toe te lichten en te definiëren.
2. Als je vraag goed leest, zie je dat je een aantal stappen zal moeten zetten om de vraag te kunnen beantwoorden. Maak een schema van de stappen die je denkt dat je moet zetten om deze vraag te beantwoorden.
3. Nog voor je een onderzoek echt gaat uitvoeren, heb je meestal wel een idee wat de uitkomst van het onderzoek zal zijn (de hypothese). Wat denk je dat het antwoord op deze vraag zou kunnen zijn?

Afronding Onderzoeksvraag:

Document waar vraag 1, 2 en 3 beantwoord zijn.

Dit kunstwerk dient als inspiratie voor jullie onderzoek en geeft een idee van hoe jullie eindwerk eruit kan komen te zien.

Beeldend kunstenaar Damian Hirst maakte met zijn kunstwerk Treasures from the Wreck of the Unbelievable een werk dat balanceert tussen fictie en werkelijkheid. Uit een fictief schip werden allerlei fictieve schatten gehaald die in werkelijkheid tentoon werden gesteld. Er kwamen voorwerpen uit die een soort van ‘logisch’ waren, zoals oude beelden, maar ook een Mickey Mouse. Bekijk het filmpje om een idee te krijgen hoe het kunstwerk van Damian Hirst eruit ziet.

Het onderzoek dat jullie doen resulteert in een artistieke en kunstzinnige uiting: een scène, lied, dans, kunstwerk, film, kunstzinnige interventie, installatie. Hierna volgt een beschrijving met richtlijnen van wat jullie gaan maken.

Een eigen tentoonstelling (zoals het kunstwerk van Damian Hirst) van de opgraving van het kasteel van Gijsbrecht. Je exposeren een aantal objecten die gevonden zijn bij de opgraving van het kasteel van Gijsbrecht. De objecten zijn verbonden met elkaar in een verhaal dat aan het publiek gecommuniceerd wordt in een korte, theatrale rondleiding.

Je werkt in totaal 8 lesuren aan dit onderzoek. Sommige delen maak je individueel, sommige onderdelen in een groep. Hieronder een weergave hoe het tijdspad er uit kan zien.

*Onderzoeksvraag + Oriëntatiefase + Inspiratiefase:

Tijd: 3 lesuren

Hoe: individueel

Inleveren: document met verschillende opdrachten

*Zelf aan de slag + Reflectie:

Tijd: 4 lesuren

Hoe: groep

Inleveren: verschillende materiaal, onder andere 

*Beantwoording onderzoeksvraag

Tijd: 1 lesuur 

Hoe: groep

Inleveren: eindtekst of filmpje

Het laatste lesuur kun je inzetten waar dat nodig is.

In de oriëntatiefase ga je je inlezen in het onderwerp. Dit doe je door verschillende bronnen te bestuderen. Bestudeer de volgende bronnen en beantwoord de bijbehorende vragen.

Bron 1: kasteel gevonden

Of het kasteel waar Gijsbrecht woonde, werkelijk heeft bestaan is lange tijd een raadsel geweest. Al schreef Vondel de stad Amsterdam uit de 13e eeuw tot leven, men heeft zich altijd afgevraagd of die stad in die vorm wel bestaan heeft. Had Vondel dan werkelijk alles verzonnen? Tot in 1994 ineens de muur van het kasteel van Gijsbrecht van Amstel werd gevonden. Lees het artikel uit Trouw.

Vraag:

1. Wat is er gevonden in het kasteel?

Bron 2: wonen in de Middeleeuwen

Het Muiderslot is gebouwd door Floris de Vijfde. Het bouwwerk bestaat nog steeds en er is veel onderzoek geweest naar dit kasteel. Gijsbrecht leefde in dezelfde tijd als Floris de Vijfde. Op basis van onderzoek naar het Muiderslot kunnen we een indruk krijgen van het wonen in de middeleeuwen. Lees de bron Wonen in de Middeleeuwen en beantwoord de vragen.

Vragen:

2. Bekijk de inboedel van Floris de Vijfde. Noem 3 dingen die hij bezat.

3. Bekijk de afbeeldingen van J.H. Isings. Noem 5 dingen die voor jou opvallend zijn.

4. Bekijk en lees de afbeeldingen en informatie over servies. Wat kunnen jullie gebruiken voor je eigen kunstwerk?

5. Lees en bekijk ‘Brullende kunst’. Waarom werden leeuwen veel gebruikt?

6. Lees de tekst en bekijk de afbeeldingen over muurschilderingen en wandkleden. Noem wat er te zien was op de muurschilderingen en wandkleden.

Bron 3: essay over Hirst

Schrijver Ilja Leonard Pfeiffer heeft in NRC HAndelsblad een essay geschreven over het kunstwerk van Damian Hirst. Het geeft een toelichting op wat Hirst beoogde met het werk en wat hoe hij het werk heeft gemaakt.

Vragen:

7. Het kunstwerk van Hirst is een verhaal. Wat is dat verhaal?

8. Noem 5 voorwerpen die Hirst heeft tentoongesteld in zijn kunstwerk.

9. In de laatste alinea zegt Pfeiffer dat hij “oog in oog stond met de dood van onze cultuur en het einde van onze beschaving”. Wat bedoelt hij daarmee?

10. De kunst uit het kunstwerk van Hirst is zogenaamd 2000 jaar oud. Kun je een kunstwerk noemen dat over ongeveer 2000 jaar tentoongesteld zou worden? Dus: stel het is het jaar 4000, wat zien we dan?

Afronding Oriëntatiefase:

Schrijf de antwoorden van vraag 1 t/m 10 onder elkaar in je document.

In de inspiratiefase doe je inspiratie op voor je eigen maakproces. Wat doen andere kunstenaars, of wat hebben andere kunstenaars te vertellen? Ook nu staan er weer vragen bij elke bron. Noteer de antwoorden op het document waar je in werkt.

Bron 4: vijfde bedrijf

In de Gijsbrecht zelf wordt enigszins beschreven wat er te zien was in en rondom het kasteel. Als je het vijfde bedrijf  leest, kun je misschien toch wat dingen verzinnen. Lees hier en hier de tekst van dit bedrijf.

Vragen:

11. In het artikel over het kasteel van de Heren van Amstel heb je gelezen wat er daadwerkelijk gevonden is op de archeologische site. Wat denk je op basis van het vijfde bedrijf van de Gijsbrecht dat er gevonden zou kunnen zijn? Gebruik je fantasie. Maak 3 schetsen van de dingen die gevonden kunnen worden (je mag alle technieken gebruiken: tekenen, collage, 3D et cetera).

Bron 5: theorie engagement & amusement

In het artikel van Ilja Leonard Pfeiffer komt naar voren dat Damian Hirst een statement maakt met zijn kunst. Hij levert eigenlijk commentaar op de huidige kunstwereld. Lees de theorie over engagement & amusement om ideeën op te doen voor een antwoord op de volgende vraag.

Vraag:

12. Maak een statement wat jij wilt laten zien in jullie expositie/kunstwerk/opgraving. Dit is belangrijk om te weten, omdat je dan pas eigenlijk weet welke objecten jullie gaan maken en wat voor een soort verhaal jullie creëren. Wat zijn je eerste gedachten? Beschrijf deze.

Bron 6: theatraal presenteren

Zoals het kunstwerk zelf belangrijk is, is de manier van presenteren dat ook. Wanneer er gegraven wordt in een stad omdat er bijvoorbeeld iets nieuws gebouwd moet worden, worden regelmatig archeologische vondsten gedaan. Bekijk dit filmpje. Als ze heel bijzonder zijn belanden deze in een museum. Hoe gaan jullie het werk presenteren?

Jullie kunnen archeologen zijn die ter plekke vertellen over de ontdekking zoals in dit filmpje. Ook kan het zijn dat een expert iets over het werk vertelt zoals hier te zien is. Ook kunnen jullie een rondleider zijn in een museum.

13. Hoe zou jij jullie werk straks op een theatrale manier aan het publiek willen presenteren? Geef hier een beschrijving van.

Afronding Inspiratiefase:

Digitaliseer de schetsen/collage die een indruk geven van de objecten die gevonden zijn op de archeologische site.

Schrijf het statement op dat jij wilt maken met jullie werk.

Beschrijf op welke manier jij jullie werk op theatrale wijze wilt presenteren.

Rond je hier het onderzoek af, maak dan de Eindopdracht. Doe je gewoon het hele onderzoek, ga dan verder naar de volgende fase Zelf aan de slag. Je maakt dan niet de Eindopdracht.

Eindopdracht: Werk een van de schetsen uit tot een beeldend werk. Maak een kort filmpje zoals Kunst met Fenny over dit werk. Je vertelt dan als expert over de vondst.

In deze fase gaan jullie als groep aan de slag. Je maakt schetsen, repeteert, onderzoekt et cetera. Ofwel: je maakt keuzes. Alles wat jullie doen, documenteer je in het werkdocument. Jullie maken foto’s, filmpjes of korte beschrijvingen van wat jullie doen. Op deze manier leggen jullie het maakproces vast. Maar eerst is het belangrijk om te zien wat jullie afzonderlijke ideeën waren.

Opdracht om informatie uit te wisselen:

1. Jullie hebben afzonderlijk een hypothese geformuleerd, een mogelijk antwoord op de onderzoeksvraag. Lees je hypothese voor elkaar voor.
2. Bespreek wat er gevonden kan zijn in het kasteel.
3. Laat elkaar de schetsen/collage zien van hoe die objecten eruit zien.
4. Bespreek het statement dat jullie willen maken met het kunstwerk.
5. Vertel elkaar wat de ideeën zijn om het werk aan het publiek te presenteren.
6. Maak keuzes: wat gaan jullie doen?

Opdracht om het kunstwerk te maken:

7. Maak samen een concept voor jullie kunstwerk; welke objecten gaan jullie maken en hoe gaan jullie dat doen? Jullie maken minimaal 5 objecten. Beschrijf ook hoe dit werk gepresenteerd wordt: ligt het in een museum of ligt alles nog op de archeologische site (en waar is dat dan als jullie het aan het publiek presenteren). Wat willen jullie zeggen met dit werk (statement). Jullie presenteren het werk in aan het publiek op theatrale wijze (als archeoloog, journalist,een gids die een rondleiding geeft); beschrijf de wijze die jullie gekozen hebben. Neem in het maken van het beeldend werk en de performance de vrijheid om jullie inspiratiemateriaal erin te verwerken en alles te maken zoals jullie willen. Gebruik de onderstaande checklist bij het maken van het concept.

• Met welke techniek gaan jullie aan de slag voor het maken van het werk? Tijdens het maken zijn de volgende zaken belangrijk om op te letten: vorm, compositie, ruimte, licht en kleur. Lees verder ook de bron beeldende kunst. Werken jullie vanuit bestaande materialen en die aanpassen of maken jullie zelf objecten maken van hout, metaal, plastic et cetera.
• Maak duidelijk waar de objecten gevonden zijn (in welke kamer van het kasteel) en van wie ze waren.
• Op welke manier gaan jullie het werk theatraal presenteren? Maak een keuze.
• Wat hebben jullie nodig qua spullen/kostuums/props voor jullie theatrale presentatie.
• Wat is de rolverdeling?
• Hebben jullie een script nodig?

Opdracht om het proces vast te leggen:

8. Maak minimaal 3 filmpjes (timelabs) waarin te zien is hoe jullie aan het werk zijn met het maken van het beeldend werk en waarin jullie brainstormen over het statement en de theatrale presentatie van het werk. Op deze manier kun je laten zien hoe jullie vorderingen maken. Deze video’s zijn voor je docent (en de docenten van Hoosh) een duidelijke weergave van jullie proces, hierin kunnen ze jullie voortgang duidelijk zien.

9. Maak een eindfilmpje van de theatrale presentatie en maak foto’s van het beeldend werk.

Afronding Zelf aan de slag:

Lever het concept in.

Lever de 3 timelabs in.

Lever de eindfilm en foto’s in.

Jullie hebben een voorlopige uitvoering gemaakt, een zogenaamde ‘generale repetitie’ van jullie werk. Jullie kunstwerk, performance, scène, film, lied of dans is af en kan aan het publiek getoond worden. Op de dag van de echte presentatie komen er echter nog docenten van Hoosh om de laatste puntjes op de i te zetten. Beschrijf nu in 200-300 woorden de onderstaande vragen. De docenten van Hoosh moeten weten wanneer ze komen helpen hoe jullie naar je eigen werk kijken. Ook kun je de docenten gericht om hulp vragen.

Vragen:

1. Kijk jullie eindfilm gezamenlijk terug. Over welke (artistieke) keuzes die jullie hebben gemaakt zijn jullie heel tevreden? Hoe komt dat?
2. Aan welk deel van het kunstwerk, performance, scène, film, lied of dans zouden jullie nog verder willen werken?
3. De docent van Hoosh komt om jullie verder te helpen. Formuleer drie vragen waar jullie hulp bij zouden willen of beschrijf elementen uit jullie kunstwerk, performance, scène, film, lied of dans waar jullie nog feedback op willen

Afronding Reflectie

Lever de geschreven tekst van 200-300 woorden waarin de antwoorden op de vragen gegeven worden.

Het onderzoek is gedaan en jullie performance heeft plaatsgevonden. Formuleer hieronder je antwoord op de onderzoeksvraag. Hiervoor maak je gebruik van:

• de hypothesen
• de door jullie gegeven antwoorden op andere vragen in dit document
• met de ervaringen die je hebt opgedaan tijdens het maakproces van het kunstwerk

Je antwoord bestaat uit minimaal 300 en maximaal 400 woorden of uit een filmpje van 2 à 3 minuten.

Onderzoeksvraag:

Hoe zouden de opgegraven schatten van het kasteel van de Heren van Amstel eruit hebben kunnen zien als er wel van alles gevonden was én als je je fantasie gebruikt?

 Afronding Beantwoording onderzoeksvraag:

Lever de geschreven tekst van 300-400 woorden of een filmpje van 2 à 3 minuten in waarin de antwoorden op de vraag gegeven worden.